Wanda Szuman (1890-1994) była toruńską pedagożką specjalną, społeczną, andragożką, badaczką jakościową, redaktorką czasopisma Wychowawca oraz społeczniczką. Na kontinuum wieloletniej działalności pedagogicznej łączyła teoretycznie, badawczo i praktycznie pedagogikę, andragogikę i pracę socjalną.
W 1924 została absolwentką Państwowego Instytutu Pedagogicznego w Warszawie (obecnej Akademii Pedagogiki Specjalnej). W latach 1924-25 otrzymała roczne stypendium ministra na staże zagraniczne w instytucjach opiekuńczych dla dzieci. Staże zrealizowała we Francji, Belgii i Anglii.
Pierwsze prace badawcze dotyczące rozwoju i jego uwarunkowań podjęła w 1925 roku w Warszawie. Projekty skoncentrowała na badaniach rozwoju mowy małych dzieci. W 1926 roku zrealizowała kolejne badania dotyczące rozwoju dzieci w warszawskich, opiekuńczych instytucjach stacjonarnych tzw. zakładach dla sierot.
Po II wojnie światowej, w roku 1954 na zlecenie KNP PAN przeprowadziła badania porównawcze nad uwarunkowaniami rozwoju mowy dzieci w żłobkach i rodzinach zastępczych. W 1955 roku na zlecenie KNP PAN zrealizowała pionierskie, jakościowe badania w działaniu nad rozwojem dwóch chłopców po doświadczeniach skrajnej izolacji i ubóstwa. W 1956 roku przeprowadziła na zlecenie PIPS (obecnie APS w Warszawie) badania dotyczące dostępności rysunku dla dzieci niewidomych.
Wanda Szuman opublikowała łącznie pięć monografii poświęconych problematyce pedagogiki społecznej (1930), specjalnej – tyflopedagogiki (1961, 1965, 1967, ca. 1970) oraz dodatkowo jeden poradnik metodyczny z pedagogiki przedszkolnej, dotyczący zabaw z małymi dziećmi (1951). Ponadto, pisała artykuły do czasopism Opieka nad Dzieckiem, Szkoła Specjalna, Wychowawca i Życie Dziecka.
Nieustannie, w ciągu całego życia, angażowała się w pedagogikę publiczną (public pedagogy), podejmując w przestrzeniach publicznych (instytucjach pomocy społecznej, edukacyjnych i kulturalnych) działania badawcze, pomocowe lub wspierające w rozwoju dzieci wulnerabilne oraz promujące włączanie społeczne dorosłych z wrodzonymi lub nabytymi niepełnosprawnościami.
W latach 70-tych inicjowała w przestrzeniach publicznych Torunia waloryzację roli społecznej, inkluzję społeczną i kulturową osób z niepełnosprawnością. Koncepcje te wdrażała zarówno w ramach współorganizacji wystaw prac twórców z niepełnosprawnościami (fizycznymi, sensorycznymi, intelektualnymi lub złożonymi) w Bibliotece Uniwersyteckiej UMK, jak i wykładów prowadzonych w UMK, a także na drodze promowania twórczości plastycznej w Vaduz (w Lichtensteinie) i uzyskania stypendiów zagranicznych dla trzech polskich artystów z niepełnosprawnościami fizycznymi, malujących ustami.
Wanda Szuman czynnie współpracowała od 1961 roku z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydziałem Humanistycznym, Katedrą Pedagogiki, Wydziałem Sztuk Pięknych, Biblioteką Uniwersytecką UMK oraz profesorami, pedagogiem specjalnym C. Kosakowskim i artystą rzeźbiarzem, pedagogiem Andrzejem Wojciechowskim. Ostatnie wykłady w latach 80-tych prowadziła nawet we własnym domu.
Opracowała: dr hab. Beata Borowska-Beszta, prof. UMK