Instytut Nauk Pedagogicznych

Kontaktul. Lwowska 1, 87-100 Toruń
tel.: +48 56 611 46 68

Historia Instytutu

Historia toruńskiej pedagogiki na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu 

Historia toruńskiej pedagogiki na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu sięga 1945 roku. Wówczas zaczął funkcjonować Wydział Humanistyczny UMK. W tym samym roku, w listopadzie kierownictwo Katedry Pedagogiki objął prof. Kazimierz Sośnicki, a asystentami w Katedrze zostali mgr Kazimierz Moroz i mgr Stefan Wołoszyn. Początkowo Katedra kształciła magistrów, a już od roku akademickiego 1951/1952 przygotowywała studentów wszystkich kierunków do pracy pedagogicznej. Po prof. K. Sośnickim Katedrę obejmowali kolejno: Ludwik Bandura, Feliks Korniszewski i Bolesław Pleśniarski. W latach 1971-72 zainicjowano funkcjonowanie studiów niestacjonarnych, a ich pierwszą kierowniczką została dr hab. Maria Lipowska. Natomiast od roku akademickiego 1973/74 zajęcia z przedmiotów takich jak pedagogika i psychologia objęły wszystkich studentów kierunków nauczycielskich na UMK. W tym okresie swoje początki miało także czasopismo związane z toruńską pedagogiką, które było zainicjowane właśnie przez Katedrę Pedagogiki. W 1971 roku ukazał się zeszyt 1 w ramach serii „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Pedagogika”. Od roku 1973 do 2004 kolejne tomy wydawane były już pod nazwą „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Pedagogika”. Jeśli chodzi o bazę lokalową i realizację zajęć dydaktycznych, w latach 1945-1987 Katedra, a następnie Instytut funkcjonowały w Collegium Maius, przy ul. Fosa Staromiejska 3 w Toruniu.

W 1976 roku Katedrę Pedagogiki przekształcono w Instytut Pedagogiki i Psychologii. W takiej strukturze toruńska pedagogika funkcjonowała do 1990 roku. Do 1978 roku Instytutem kierował prof. dr hab. B. Pleśniarski, następniedr hab. Stanisław Kawula do 1983 roku,  dr hab. Jerzy Danielewiczdo 1987 roku, a w latach 1987-1990 dr hab. Zdzisław Dąbrowski. W latach funkcjonowania Instytutu Pedagogiki i Psychologii powstał Zakład Pedagogiki Społecznej dzięki staraniom prof. dr. hab. Zbigniewa Kwiecińskiego oraz Zakład Kształcenia Ustawicznego, który był z kolei dziełem dr hab. Elżbiety Zawackiej. Wykłady, ćwiczenia i seminaria odbywały się w Collegium Maius, a od roku 1987 w pawilonach przy ul. Gagarina 5 oraz ul. Szosa Okrężna 56 w Toruniu.

W 1991 roku Instytut Pedagogiki i Psychologii przekształcił się wInstytut Pedagogiki, Jego dyrektorem został prof. dr hab. Roman Schulz, a w 1996 roku stanowisko to objął prof. dr hab. Aleksander Nalaskowski.Wówczas jednostka ta funkcjonowała na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w ramach Wydziału Humanistycznego. Okres ten był czasem dynamicznego rozwoju Instytutu, obok funkcjonujących do tej pory Zakładów – Zakładu Podstaw Pedagogiki, Zakładu Dydaktyki, Zakładu Pedagogiki Społecznej, Zakładu Pedagogiki Opiekuńczo-Wychowawczej, Zakładu Pedagogiki Specjalnej (z Podyplomowym Studium Oligofrenopedagogiki oraz Pracownią Rozwijania Twórczości Osób Niepełnosprawnych) powstały: Zakład Animacji Pedagogicznej z inicjatywy prof. dr hab. A. Nalaskowskiego, Zakład Technologii Kształcenia pod kierunkiem prof. dr hab. Bronisława Siemienieckiego, Zakład Edukacji Ustawicznej i Pedagogiki Porównawczej kierowany przez prof. dr hab. Annę Wesołowską, Zakład Edukacji Chrześcijańskiej, którego kierownikiem został ks. dr hab. Jerzy Bagrowicz, Zakład Historii Wychowania i Myśli Społecznej z kierownikiem dr hab. Andrzejem Wojtasem.W Instytucie Pedagogiki prowadzono działalność dydaktyczną dla studentów studiów stacjonarnych, niestacjonarnych oraz podyplomowych. Były wśród nich: Podyplomowe Studium Pedagogiki Korekcyjno-Kompensacyjnej, Podyplomowe Studium – Metody Komputerowe Pedagogiki Szkolnej, Podyplomowe Studium Edukacji Rodzinnej i Wychowania Seksualnego, Podyplomowe Studium Oligofrenopedagogiki, Podyplomowe Studium Pedagogiki Zdolności i Twórczości, Podyplomowe Studium Regionalnych i Szkolnych Strategii Rozwoju Edukacji. Ponadto prowadzono studia doktoranckie z zakresu pedagogiki. Lata 90. XX wieku to także czas, w którym zaczęto redagować takie czasopisma ważne dla toruńskiej pedagogiki jak: „Edukacja Dorosłych”, „Paedagogia Christiana” czy „Wychowanie Na Co Dzień”. Od 1995 roku miejscem funkcjonowania Instytutu Pedagogiki był obiekt przy ul. Asnyka 2a oraz przy ul. Fredry 6/8 w Toruniu.

W 2006 roku Senat UMK uchwałą z dnia 28 listopada powołał Wydziału Nauk Pedagogicznych, który formalnie rozpoczął swoje funkcjonowanie 1 września 2007 roku. Jego pierwszym dziekanem został prof. dr hab. Aleksander Nalaskowski. Kolejnym dziekanem został dr hab. Piotr Petrykowski, prof. UMK. Obowiązki prodziekańskie w okresie funkcjonowania WNP pełnili: 2007–2012 – dr hab. Piotr Petrykowski, prof. UMK, 2007–2012 – dr hab. Krzysztof Rubacha, prof. UMK, 2007–2012 – dr hab. Beata Przyborowska, prof. UMK, 2012–2015 – ks. prof. dr hab. Jarosław Michalski, 2012– 2014 – dr hab. Jacek Błeszyński, prof. UMK, 2012–2016 – dr Artur Mikiewicz, 2014–2019 – dr hab. Agnieszka Wałęga, prof. UMK, 2016–2019 – ks. dr hab. Czesław Kustra, prof. UMK, 2016–2019 – dr hab. Dorota Siemieniecka, prof. UMK.Wówczas także na nowym Wydziale wprowadzono jednolitą strukturę katedralną, na którą składały się: Katedra Pedagogiki, Katedra Dydaktyki i Mediów w Edukacji, Katedra Socjologii Edukacji i Pedagogiki Społecznej, Katedra Pedagogiki Szkolnej, Katedra Pedagogiki Specjalnej, Katedra Psychologii. W latach 2007-2019 wprowadzano szereg zmian do struktury organizacyjnej, i tak w 2008 roku powołano Katedrę Teorii Opieki i Wychowania, która ostatecznie w 2015 roku stała się Katedrą Opieki, Profilaktyki i Resocjalizacji. Katedra Pedagogiki Specjalnej została w wyniku zmian podzielona na dwie: Katedrę Studiów Nad Niepełnosprawnością oraz Katedrę Tanatopedagogiki i Terapii (ta ostatnia została finalnie Katedrą Psychopedagogicznych Podstaw Rewalidacji). Od 2012 roku rozpoczęła funkcjonowanie Katedra Podstaw Pedagogiki i Historii Wychowania, która rok później zmieniła nazwę na Katedrę Historii Myśli Pedagogicznej. Również w 2012 roku powołano Katedrę Pracy Socjalnej. W 2013 roku powstała Katedra Edukacji Dorosłych, Katedra Filozofii Wychowania przekształcona w 2015 roku w Katedrę Teorii Wychowania oraz Katedra Metodologii Badań Pedagogicznych. W 2017 roku powołano Katedrę Edukacji Dziecka, a rok później Katedrę Logopedii, do 2019 roku działała również Katedra Psychologii. W 2017 roku powołano także jednostkę zajmującą się szeroko rozumianą problematyką rodziny – Centrum Badań nad Rodziną (w obecnej strukturze podlega ono Wydziałowi Filozofii i Nauk Społecznych), którego dyrektorem został dr Jarosław Przeperski. Natomiast przejawem aktywności studenckiej było powołanie w roku 2007 PKS-u, czyli Toruńskiej Pedagogicznej Konferencji Studenckiej, której kierowniczką naukową i koordynatorką jest dr Anna Kławsiuć-Zduńczyk. Warto również dodać, że w omawianym okresie zmieniła się siedziba Wydziału. Zajęcia dydaktyczne oraz pomieszczenia administracji zlokalizowane były przy ul. Gagarina 9, a następnie przy ul. Lwowskiej 1 i ul. Gagarina 13A. Wydział w tej formie funkcjonował w latach 2007–2019.

W 2019 roku zarządzeniem nr 124 Rektora z 16 września 2019 roku w sprawie utworzenia instytutów i katedr wchodzących w skład poszczególnych wydziałów na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, wprowadzono nową strukturę organizacyjną wydziałów. Wydział Nauk Pedagogicznych przestał istnieć w dotychczasowej formie – jako Instytut Nauk Pedagogicznych został częścią nowo powstałego Wydziału Filozofii i Nauk Społecznych, którego pierwszym dziekanem został dr hab. Radosław Sojak, prof. UMK. Natomiast w skład pierwszej Dyrekcji Instytutu weszli: prof. dr hab. Krzysztof Rubacha (dyrektor i przewodniczący Rady Dyscypliny Pedagogika), dr hab. Ditta Baczała, prof. UMK (wicedyrektorka ds. dydaktycznych), dr hab. Violetta Kopińska (wicedyrektorka ds. naukowych). Instytut funkcjonuje jako struktura sieciowa, bez katedr, z zespołami badawczymi powoływanymi w zależności od potrzeb i realizowanych projektów. W Instytucie Nauk Pedagogicznych prowadzonych jest pięć kierunków studiów: Pedagogika, Pedagogika specjalna, Pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna, Praca socjalna, Wychowanie Fizyczne i Sport. Pracowniczki i pracownicy Instytutu są zaangażowani w redagowanie pięciu czasopism naukowych: „Acta Universitatis Nicolai Copernici – Pedagogika”, „Paedagogia Christiana”, „Przegląd Badań Edukacyjnych“, „Rocznik Andragogiczny”, oraz „Cognitive Science – New Media – Education”. W 2020 roku na UMK powołano Uniwersytecki Ośrodek Wsparcia i Rozwoju Osobistego. Początkowo jego pracą kierowała dr Małgorzata Fopka-Kowalczyk, a obecnie dr hab. Hanna Solarczyk-Szwec, prof. UMK z Instytutu Nauk Pedagogicznych. Obecnie w Instytucie funkcjonują cztery sekcje oraz koło naukowe: Sekcja Historii Wychowania Studenckiego Koła Naukowego Pedagogów, Sekcja Edukacji Przedszkolnej i Wczesnoszkolnej, Koło Naukowe Młodych Pedagożek i Pedagogów Specjalnych UMK w Toruniu, Sekcja Andragogiczna Studenckiego Koła Naukowego Pedagogów,  Sekcja Pracy Socjalnej Studenckiego Koła Naukowego Pedagogów. Siedzibą Instytutu są budynki zlokalizowane na kampusie UMK, przy Lwowskiej 1 i ul. Gagarina 13A

 

 

Źródła:

  1. Bandura L., Katedra Pedagogiki, w: Uniwersytet Mikołaja Kopernika 1956-1965, Toruń 1965, s. 41-42.
  2. Falkowska J., Grabowska-Pieńkosz D., Historia wychowania na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika, Toruń 2018.
  3. Kierzkowska B., Wójtowicz A., Historia Wydziału Nauk Pedagogicznych 2007–2019, „Głos Uczelni” 2023, nr 1-2, s. 87-96.
  4. Nalaskowski S., Szulakiewicz W., Pedagogika Toruńska. Od Katedry do Wydziału, Toruń 2009.
  5. Pleśniarski B., Z działalności Katedry Pedagogiki UMK, „Kwartalnik Pedagogiczny” 1957, s. 189-194.
  6. Powstanie i pierwsze dziesięć lat UMK 1945-1956. Wybór źródeł, wydała H. Duczkowska-Moraczewska, Toruń 1995.
  7. Pracownicy nauki i dydaktyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 1945-1994: materiały do biografii, red. S. Kalembka, Toruń 1995.
  8. Pracownicy nauki i dydaktyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 1945-2004: materiały do biografii, oprac. H. Duczkowska-Moraczewska, kon­cepcja i red. S. Kalembka, Toruń 2006.
  9. Skład osobowy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu 1977, Toruń 1977.
  10. Skład osobowy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu 1985, Toruń 1985.
  11. Skład osobowy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu 1991, Toruń 1991.
  12. Sośnicki K., Katedra Pedagogiki, w: Uniwersytet Mikołaja Kopernika 1945-1955, Warszawa 1957, s. 71-73.
  13. Toruńscy twórcy nauki i kultury (1945-1985), pod red. M. Biskupa i A. Gizińskiego, Warszawa – Poznań –Toruń 1986.
  14. Uchwała nr 86 Senatu Uniwersytetu Mikołaja Kopernika dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie utworzenia Wydziału Nauk Pedagogicznych.
  15. Uniwersytet Mikołaja Kopernika 1945-1955, Warszawa 1957.
  16. Uniwersytet Mikołaja Kopernika 1956-1965, Toruń 1965.
  17. Uniwersytet Mikołaja Kopernika 1966-1980, t. I- II, Toruń 1992.
  18. https://www.home.umk.pl/~aunc_pedagogika/ [dostęp 10.06.2024].
  19. https://www.pedagogika.umk.pl/torunskie-pedagozki/[dostęp 10.06.2024].
  20. Zarządzenie Nr 124 Rektora UMK z dnia 16 września 2019 r. w sprawie utworzenia instytutów i katedr wchodzących w skład poszczególnych wydziałów na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu.

 

 

Opracowały: Joanna Falkowska, Dorota Grabowska-Pieńkosz, Agnieszka Wałęga